“He, rook jij?”, vraag ik verbaasd aan Tim als ik hem buiten met een sigaret zie staan. “Ja, al een poosje, hoezo?”
“Nou, ik had er tot nu toe niets van gemerkt”.
“Moet dat dan? Jij zou het er toch niet mee eens zijn, en ik heb geen zin in een preek”. Nee, dat kan ik me wel voorstellen; dat zal ook niet veel helpen denk ik.
Als hij even later mijn kamer binnenkomt en aan de tafel gaat zitten kom ik op het onderwerp terug. Ik wil graag weten waarom hij rookt en krijg als antwoord het bekende verhaal over “erbij willen horen” en “natuurlijk is het slecht voor je, maar er is wel meer slecht”. Bij het element verslaving blijven we wat langer stilstaan. Nee, hij is er niet aan verslaafd en kan er zo mee stoppen. Hij rookt onregelmatig en beslist niet veel. Natuurlijk wil hij best bewijzen dat hij niet verslaafd is en stoppen met roken. Uiteindelijk vindt Tim het allemaal niet zo belangrijk.
De volgende week vertelt hij uit zichzelf dat het tegenvalt, dat stoppen. Hij heeft mijn “manier van stoppen” overgenomen en heeft nu vijf dagen niet gerookt. Hij voelt toch dat hij enorm zin heeft aan een sigaret en dat hij er constant aan moet denken. Toch verslaafd geraakt misschien? Nou ja, eigenlijk is mijn manier ook niet zo goed. Een van zijn vrienden heeft hem uitgelegd dat hij langzaam moet afbouwen. Als je elke dag een sigaret minder rookt ben je vanzelf een keer gestopt. Het heeft bij hem prima gewerkt; hij is er wel drie maanden vanaf geweest. Maar help ik hem herinneren, hij rookt dus nu weer. Ja, dat heeft Tim even over het hoofd gezien. Verslavingen blijken vervelend, en moeizamer dan je denkt.
Stoppen met roken, of welke andere verslaving dan ook, begint met een zeer goed doordachte motivatie. Als je niet precies weet waar je het voor doet laat je je plannen vroeg of laat varen. Hierbij kunnen gezondheidsredenen meespelen, of een beloning aan het eind van de pubertijd, maar ook hele persoonlijke drijfveren. Vervolgens bepaal je het moment waarop gestopt wordt en komt het aan op langdurig volhouden. Dat laatste is een moeilijk, maar ook een eenzaam deel. Door te luisteren en vertrouwen te stellen in motivatie en doorzettingsvermogen kun je als ouder of hulpverlener steun bieden. Blijf echter beseffen dat wie stopt het zelf moet blijven volhouden.
Gerien van der Stam
GZ-psycholoog